Sual: Layihənin icrası üçün pul hardan tapmaq olar?

Cavab: İnnovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi yolları müxtəlifdir. Bu məqalədə biz Kraudfandinq platformaları haqqında məlumat verəcəyik.

Kraudfandinq (ing. dilindən crowdfunding - kütləvi maliyyələşdirmə, crowd - "kütlə", funding - "maliyyələşdirmə") - hər hansı bir layihəni geniş kütlə tərəfindən maliyyə və ya digər vəsaitlərlə təmin etmə praktikasıdır. Kraudfandinq – başlamaq üçün gözəl imkandır.

Kraudfandinq  film sənayesində təşəbbüskar Eric Bauman tərəfindən 2002-ci ildə FilmVenture.com-un başlanması ilə quruldu. Dünya üzrə bir neçə məşhur kraudfandinq platformalarını misal gətirmək olar:

Kickstarter - daha çox texnologiya və yaradıcılıq üzrə fokuslanan sahibkarlara yönələn bu platforma, kraudfandinq mövzusunun ən böyük adlarından biridir. 2019-cu ilə qədər bu platforma vasitəsi ilə ümumilikdə $ 4 milyard toplanılıb.

Indiegogo - istifadəçiləri adətən texnoloji yeniliklər, yaradıcı işlər və icma layihələri üçün kampaniyalar yaradırlar. Kraudfandinq platforması, Kickstarter-ə bənzər şəkildə işləyir, lakin əsas fərqlərindən biri, "tam və ya heç nə" modelinin olmamasıdır.

Causes - sosial, siyasi və mədəni mövzulara yönəlmiş dünyanın ən böyük onlayn təşviqat platformasıdır.

Patreon - YouTube, podkast və blog fəaliyyəti ilə məşğul olan insanlar arasında populyardır. Burada istifadəçilər Kickstarter, İndiegogo və Causes-dən fərqli olaraq maliyyəni müəyyən vaxt çərçivəsində deyil, davamlı olaraq qəbul edə bilirlər.

GoFundMe - daha çox şəxsi layihələr üçün yönələn kraudfandinq platformasıdır. Burada istifadəçilər xeyriyyə işləri, tibbi məqsədlər, müxtəlif təbii fəlakətlərdən xəsarət almış insanlar və heyvanlar üçün maliyyə vəsaitlərini toplayırlar. 2017-ci ildə Las Vegas şəhərində baş vermiş hücum zamanı həlak olmuş şəxslərin ailələrinə kömək məqsədi GoFundMe platformasında kampaniya yaranmışdır. Kampaniya nəticəsində yalnız bu sayt vasitəsi ilə $ 11.8 milyon toplanmışdır.

CircleUp - istehlak markası qurucuları üçün yönəlmiş bu kraudfandinq platforması 196 startap üçün $ 260 milyon toplamağa kömək etmişdir. Platforma həm kapital, həm də kredit maliyyələşdirməsini təklif edir.

LendingClub - şəxsi kreditlər üçün $ 40 000 və biznes kreditləri üçün $ 300 000 qədər təmin edən bir platformadır. Banklara nisbətən, burada kredit şəklində verilən maliyyəni daha asan və rahat almaq mümkündür

Kraudfandinq möcüzəsi: investorların iştirakı olmadan bir iş üçün pul tapmaq çətində görsənsə, mümkündür. İlk olaraq “İdeya”nın olmasıdır. Böyük uğurlar və böyük gəlirlər haqqında hekayələr onunla başlayır, sonra gələnlər eyni dərəcədə asan bir mərhələdir. Söhbət investor tapmaqdan gedir. Bu gün (hər zaman olduğu kimi) kimisə fikirlərinə investisiya yatırmağa inandırmaq bu fikri irəli sürmək bir qədər çətindir, bu məsələdə də uğurlu olmaq vacib bir amil olaraq qalır. Kraudfandinq son dərəcə cəlbedici görünür - müəllif layihəsini həyata keçirmək üçün kollektiv pul yığımından istifadə edir. Bu proses yalnız maliyyə investisiyalarının təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, iştirakçıların layihəyə uyğun marağını cəlb etməyə kömək edən ixtisaslaşmış platformalar tərəfindən tənzimlənir. Kütlə fondu üçün ən çox hansı layihələrə üstünlük verilir və ya daha sadə desək, insanlar kimə pul yatırmağa hazırdır?

Ümumiyyətlə, kraudfandinq üçün “pis” mövzular yoxdur. Layihənin ideyası ölkənin qanunvericiliyinə zidd olmadıqda və ya şəxsi məqsədlər, dini və ya siyasi mövzularla əlaqəli olmadıqda. Digər hallarda isə, yaradıcılıqdan elmə, işdən xeyriyyəçiliyə qədər hər hansı bir sosial əhəmiyyətli layihənin uğur qazanma şansı var. Bu mənada müəllifin şəxsiyyəti və tamaşaçıya ilham vermə qabiliyyəti daha vacibdir. Nə də olsa, “kütlə fondu” asan pul deyil. Bir çox insan layihəni başlayanda, pulun öz-özünə töküləcəyini düşünür. Təəssüf ki, bu demək olar ki, heç vaxt belə olmur. Kraudfandinqdə ən böyük uğur müəlliflərin ciddi işə hazır olduqları layihələrdir.

Sosial layihələrin ən cəlbedici olduğunu nəzərə alsaq, iş üçün kütləvi maliyyələşdirmə nə dərəcədə məqbuldur?

Həqiqətən də, bu məsələdə bir qədər qəribəlilik var və bir çox insan özünə sual verir: "Niyə bir qəribə iş üçün mən pul verməliyəm". Hər şey müəllifin yanaşması ilə bağlıdır. Kütlə fondunun marketinqlə deyil, pulla əlaqəli olduğunu anlamalısınız və əgər müəllif layihənin yerləşdirilməsi məsələsində yaxşı bir iş görsə və sponsorların motivasiyasını düzgün şəkildə formalaşdırsa - yəni fikri ilk növbədə tamaşaçılara maraqlı görünməsi üçün təqdim edə bilsə - o zaman böyük uğur qazanmaq şansı var. Bundan əlavə, bəzi layihələrin müəllifləri uğurlu bir kraudfandinq təcrübəsindən sonra kənardan investisiya da cəlb etməyi bacarırlar. Bunu izah etmək çətin deyil: insanların platformadakı marağı gələcək məhsul və ya xidmətin bazarda böyük tələbat ola biləcəyini göstərir. Buna görə də, bir çox sahibkar kütləvi maliyyələşdirmədən öz fikirlərinin sınağı olaraq istifadə edir ki, nisbətən kiçik vəsaitlərdən istifadə edərək daha əhəmiyyətli investisiyalar əldə edə bilsinlər.

Deyək ki, bir fikriniz var və onu həyata keçirmək üçün pul toplamaq istəyirsiniz. Haradan başlamalısınız?

     1. Əvvəlcə platformadakı oxşar layihələrlə tanış olmalı, onların sizdən nə ilə fərqləndiyini, necə təqdim olunduğunu, sponsorlara hansı bonusların təklif olunduğunu görməlisiniz. Layihənin maliyyə hədəflərini və təşviqat planını da ətraflı hesablamaq lazımdır.

    2. İkincisi, motivasiya xarakterli bir videoçarxın hazırlanmasını, habelə media ilə iş birliyi planının tərtib edilməsini və məlumatları yazmalısınız.

Layihənin başlanğıcında saytın rolu nədir: koordinasiya, nəzarət?

Əlbəttə. Layihə göndərildikdən sonra moderasiya rejiminə keçir. Bu mərhələdə moderator tətbiqi qaydalarına uyğun olub olmadığını yoxlayır. Layihə yaxşı inkişaf edib və real hədəflərə istiqamətlənməlidir. Layihənin dizaynı başlanğıc üçün bir təkan rolunu oynamalıdır.  Sonra sənədlər imzalanır və layihəyə başlana bilər. Kraudfandinqin aktiv mərhələsi, müəllifin öz layihəsini tanıtmaqdan başlayır. Platformanın istifadəçiləri fərqli maraqları və prioritetləri olan insanlardır və bu səbəbdən hamı sponsorluq üçün uyğun bir şey seçir. Layihə uğurla başa çatdıqdan sonra müəllif bu barədə menecerə məlumat verir və pul köçürməsi üçün sənədlərin əslini ona göndərir. Layihə tələb olunan məbləği vaxtında yığmırsa, pul tam olaraq sponsorlara qaytarılır.

Müəlliflərin kraudfandinq yolu ilə pul toplayarkən etdikləri əsas səhv nədir? Əsas səhv saytın hər şeyi öz-özünə edəcəyini düşünməkdir. Buna görə, xüsusən ilk layihələrdə nisbətən kiçik bir maliyyə hədəfi qoymaq və yalnız bundan sonra daha iddialı layihələr həyata keçirmək daha yaxşıdır. Digər bir klassik səhv layihənin səhifəsinə girməmək, yenilikləri dərc etməmək, suallara və şərhlərə cavab verməməkdir. Kraudfandinqa başladığınızda davamlı ünsiyyət qurmalı olduğunuzu anlamalısınız.

Layihənin müəllifi uğursuzluğa görə sponsorlara cavabdehdirmi?

Əlbəttə, müəllif layihənin həyata keçirilməsindən və öhdəliklərinin yerinə yetirilməsində məsuldur. Üstəlik, yalnız dürüst adı ilə deyil, qanun qarşısında da cavab verməli olacaq.

Odur ki, layihə üçün haradan pul tapmağı düşünərkən, layihənin uğurlu olacağına, sponsorlar və qanunvericiliklə müəyyən olunan halları göz önünə aldıqdan sonra, layihəyə başlamaq düzgün olar.